Savon de Marseille

JereinsteZeep Savon de Marseille
wasparade (foto: kamer4fotografie)

De bakermat van Marseillezeep, Savon de Marseille, ligt in het Midden-Oosten. In de Middeleeuwen kwam het recept met de Aleppozeep naar Europa.

Ingrediënten

De omstandigheden in de omgeving van Marseille waren ideaal voor de productie van zeep. Alle benodigdheden konden in de nabijheid gevonden worden: olijfolie, zout en loog. Olijfbomen groeiden volop in de regio. Zout werd gewonnen in de zoutvlaktes van de Provence. Loog verkreeg men uit de as van zoutminnende planten die van nature voorkomen in het gebied.

In de loop van de jaren zijn de vaste ingrediënten gewijzigd. Soda kwam in de plaats van as. Naast olijfolie ging men ook gebruik maken van palm- en kokosolie. Deze toepassing vond plaats vanaf de tijd van de kolonisatie. De tropische grondstoffen werden aangevoerd in de havens van Marseille.

Traditionele productie

Zeep wordt gevormd door olie met loog en water te mengen. In grote verwarmde ketels vindt de verzeping plaats. Daarna wordt de gevormde zeeppasta gewassen met water met opgelost zout. Hierdoor worden verontreinigingen en sodaresten uit de zeeppasta gespoeld. Het geheel wordt gedurende een tiental dagen gekookt en gespoeld bij een temperatuur van 120 °C. Na het testen, proeven (!) en goedkeuren van de substantie door de maître-savonnier wordt de zeepmassa gegoten in bakken. Daar vindt het drogen in twee dagen plaats. De zeep wordt vervolgens in blokken, staven en kubussen gesneden. Deels wordt de zeep ook geschaafd om te gebruiken als grondstof voor andere producten.

Edict van Colbert

In de 17e eeuw wilde men de binnenlandse productie van zeep beschermen door de import van buitenlandse zeep te belasten. De zekerheid van verkoop van zeep leidde er vervolgens toe dat de kwaliteit van de eigen zeepproductie afnam. Jean-Baptiste Colbert, de financiële man van Lodewijk XIV, is de grondlegger van een verordening die de zeepindustrie en de naam van de Savon de Marseille moest gaan redden.

In het zogenoemde Edit du Colbert (het was natuurlijk een Edit du Roy, maar allez) uit 1688, staan tal van aanwijzingen en verboden met betrekking tot de productie van zeep: Voorgeschreven ingrediënten (geen dierlijk vet, uitsluitend olijfolie) en instructies voor de werkwijze (gebruik van kookketels).

Stempel

Anno nu wordt Savon de Marseille in 4 savonneries geproduceerd volgens de belangrijkste richtlijnen van het Edict. Deze zeepfabrieken hebben zich verenigd in ‘L’Union des Professionnels du Savon de Marseille’. Het zijn fabrieken die in (de regio) Marseille gevestigd zijn, een van de voorschriften van het Edict. Savonnerie Le Serail, Marius Fabre, Savonnerie du Midi en Fer à Cheval zijn de fabrieken die het bijbehorende stempel mogen voeren.

Het Edict werd destijds overigens getekend door de zoon van Colbert. De echte was inmiddels overleden.

Edict van Colbert
Edit du Roy (5-10-1688, pg 1) Bibliotheque Municipal L’Alcazar, Marseille