Zeepkruid (Saponaria Officinalis) is een overblijvende plant met roze bloemen. Familie van de Anjer. De plant komt voornamelijk op zandige ondergrond voor. De plant wordt al eeuwenlang voor verschillende huishoudelijke en geneeskundige toepassingen gebruikt.
Saponine
Zeepkruid bevat de stof saponine, vooral in de wortels en in de bladeren. Sapo is Latijn voor zeep, waaraan de plant en de stof hun naam danken. In water heeft de vrijgekomen saponine een schuimende en reinigende werking. Van zowel de gedroogde als de verse gekookte wortels is het kookvocht ‘evenals het beste zeepwater dienstig om kleedingstukken mede schoon te wasschen’*.
Geneeskracht
Aan zeepkruid wordt ook een medicinale werking toegeschreven. Volgens verschillende plantkundige handboeken* zijn lever- en nieraandoeningen, venerische ziekten, ontstekingen, jicht en schurft inwendig en uitwendig te behandelen met een afkooksel van zeepkruid. En: Om de hersenen te suyveren: neemt een stuckje van de wortel, knauw het in de mondt en het sal veel vochtigheden en fluymen uit het hooft trecken.
Biologie
De bioloog Jac. P. Thijsse (1865 – 1945) liet zich ook uit over de ‘merkwaardige plant die om een eigenschap van zijn wortelstokken den leelijken naam van zeepkruid heeft gekregen’. Hij wijdde in 1909 een volledige editie van de Levende Natuur aan de avonturen van zeepkruidbloemen met aardhommels en gamma-uiltjes. Het is volstrekt duidelijk dat Thijsse behalve bioloog ook schrijver was. Voor de liefhebber is hier meer te lezen.
*The English Physician Enlarged (N. Culpeper, 1652, ed. 1800), De Nederlandtse Herbarius (P Nylandt, 1673), Flora Batava (J Kops, 1849) en A Modern Herbal (M. Grieve, 1931)