Tegenover Liverpool, aan de andere oever van de Mersey, ligt Port Sunlight. Een curieuze naam voor een Engelse plaats. Het regent daar toch altijd?
Lever Brothers
De plaats, gelegen in het westen van Engeland, is gebouwd door Lever Brothers. De producent van Sunlight zeep koopt in 1887 een stuk grond ten zuiden van de River Mersey. Hier is het mogelijk om de zeepindustrie uit te breiden.
De locatie is interessant voor de zeepfabrikant. Strategisch gelegen tussen rivier en spoorlijn, nabij de havenstad Liverpool. Daar komen de grote schepen aan met palmolie en andere grondstoffen voor de productie van zeep.
Port Sunlight
Behalve de fabriek wordt ook een compleet dorp gebouwd voor de werknemers: Port Sunlight, genoemd naar de succesvolle gelijknamige zeep. In de periode van 1888 tot 1914 komt alles van de grond. Het dorp voorziet ook in een kerk, theater, school, zwembad en andere openbare gebouwen.
William Lever, een van de twee broers, houdt zich persoonlijk bezig met de ontwikkeling van de locatie. Hij stelt verschillende architecten aan het werk. Het resultaat is een pittoresk dorp, dat tegenwoordig meer dan 900 beschermde gebouwen telt.
Congo
Het is vooral broer William die in het bedrijf aan de touwtjes trekt. Lever weet een enorm zeepimperium op te bouwen. De basis hiervoor ligt in Afrika. Het lukt Lever in eerste instantie niet om in Brits West-Afrika voet aan de grond te krijgen voor palmolie. Bij de Belgen heeft hij succes. In 1911 krijgt Lever van de Belgische koloniale overheid 750.000 ha aan palmplantages in pacht. In het toenmalig Belgisch Congo.
Hij greep naast de concessies van natuurlijke palmoliebomen in Brits West-Afrika. Die werden daar door de zwarten uitgebaat, de Britten gaven geen palmbossen in concessie. Bij ons moesten de zwarten palmnoten aan Lever leveren. Ze moesten kappen, zoniet vlogen ze de gevangenis in.
(Uit: Travail Forcé pour l’huile de Palme de Lord Leverhulme’, Editions Paula Bellings, Borgloon, Jules Marchal)
Filantroop?
William Lever wordt ook wel omschreven als filantroop. Hm.
Door toegang tot goedkope grondstoffen in Afrika is Lever enorm rijk geworden. Hij bouwt verschillende dorpen, koopt een eiland, landgoederen, meerdere huizen, kastelen en kunst. Allez, hij staat een deel af: Hij sticht een museum The Lady Lever Art Gallery, waar hij zijn kunsteigendommen tentoonstelt. En hij laat het monumentale Port Sunlight na.
Unilever
In 1929 fuseren Lever Brothers en Margarine Unie (Jurgens en van den Bergh) tot het bekende Unilever. Bekijk hier een lovend filmpje uit de oude doos van Unilever over William Lever. Zie ook onderstaande cartoon voor een ander geluid. Maar eerlijk is eerlijk: Port Sunlight staat!
